Przedsiębiorco, wspólnie z partnerem strategicznym IFR – Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych sp.k. przygotowaliśmy dla Was kolejny comiesięczny newsletter poświęcony ważnym aktualnościom prawnym.

W czerwcowym numerze:

Prosta spółka akcyjna od dnia 1 lipca 2021 r. w polskim porządku prawnym
Elektronizacja postępowań rejestrowych KRS od dnia 1 lipca 2021 r.
Komisja Europejska podjęła decyzję w sprawie adekwatności ochrony zapewnianej przez Wielką Brytanię
Zmiany w przepisach dotyczących przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary orzeczonej za przestępstwa i przestępstwa skarbowe, wprowadzone w związku z epidemią COVID-19
Niezbędnik dla firm rodzinnych

PROSTA SPÓŁKA AKCYJNA OD DNIA 1 LIPCA 2021 R. W POLSKIM PORZĄDKU PRAWNYM

Przepisy wprowadzające do obrotu prawnego prostą spółkę akcyjną weszły w życie 1 lipca 2021 r. O prostej spółce akcyjnej obszernie pisaliśmy tutaj. Poniżej przedstawiamy krótkie podsumowanie dotyczące najważniejszych aspektów PSA.

Do powstania PSA wymagane jest: 1) zawarcie umowy spółki (w formie aktu notarialnego lub przy wykorzystaniu wzorca umowy), 2) ustanowienie organów spółki (wybór pośród dwóch modeli), 3) pokrycie kapitału akcyjnego, 4) wpis do rejestru.
W PSA tworzy się kapitał akcyjny, na który przeznacza się wniesione na pokrycie akcji wkłady pieniężne oraz niepieniężne. Jego minimalna wysokość wynosi 1 zł. Wysokość kapitału akcyjnego określana jest przez zarząd na podstawie sumy wartości wniesionych wkładów, z wyłączeniem wkładów, które nie mają zdolności aportowej, ale nie jest ona wskazywana w umowie spółki.
Akcje, na pokrycie których wnosi się wkłady pieniężne i niepieniężne, nie stanowią części kapitału akcyjnego. Akcje mogą być obejmowane przez założycieli, ale także inwestorów oraz osoby świadczące usługi na rzecz spółki w zamian za wkład pieniężny lub niepieniężny. Wkładem niepieniężnym na pokrycie akcji może być wszelki wkład mający wartość majątkową, w szczególności świadczenie pracy lub usług, a nawet potencjał twórczy.
Wkłady powinny zostać wniesione do spółki w ciągu trzech lat od dnia wpisu spółki do rejestru.
PSA może emitować akcje uprzywilejowane. Jednocześnie nie przewiduje się żadnych ograniczeń w zakresie uprzywilejowania akcji.
Do skutecznego zbycia lub obciążenia akcji PSA wystarczające będzie zachowanie formy dokumentowej pod rygorem nieważności.
Organami PSA będzie albo 1) zarząd i rada nadzorcza – fakultatywnie, albo 1) Rada Dyrektorów, a także 2) Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy.
WZA prostej spółki akcyjnej co do zasady nie będą protokołowane w formie aktu notarialnego (za wyjątkiem uchwał w przedmiocie zmiany umowy spółki).

ELEKTRONIZACJA POSTĘPOWAŃ REJESTROWYCH KRS OD DNIA 1 LIPCA 2021 R.

Dnia 1 lipca 2021 r. weszły w życie przepisy dotyczące elektronizacji postępowań rejestrowych. Elektronizacja postępowań rejestrowych skutkuje koniecznością składania wszelkich wniosków dotyczących podmiotów podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Od dnia wejścia w życie ustawy akta rejestrowe dla podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców prowadzone są w formie elektronicznej, tak jak i wszelka korespondencja pomiędzy wnioskodawcą a sądem.

Nowelizacja dotyczy wyłącznie rejestru przedsiębiorców. Oznacza to, że w przypadku rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, złożenie wniosku za pośrednictwem systemu teleinformatycznego (prs.ms.gov.pl) będzie fakultatywne.

KOMISJA EUROPEJSKA PODJĘŁA DECYZJĘ W SPRAWIE ADEKWATNOŚCI OCHRONY ZAPEWNIANEJ PRZEZ WIELKĄ BRYTANIĘ

Komisja Europejska przyjęła w dniu 28 czerwca br. dwie decyzje stwierdzające adekwatny stopień ochrony zapewnianej przez Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii.

Pierwsza z nich została wydana na mocy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO), a druga na mocy dyrektywy o ochronie danych w sprawach karnych. Dane osobowe będę mogły być teraz swobodnie transferowane z Unii Europejskiej do Zjednoczonego Królestwa, gdzie korzystają z zasadniczo równoważnego poziomu ochrony, jaki gwarantuje prawo UE. Główne założenia przyjętych decyzji są następujące:

Brytyjski system ochrony danych nadal opiera się na tych samych zasadach, które obowiązywały, gdy Wielka Brytania była państwem członkowskim UE. Wielka Brytania w pełni włączyła zasady, prawa i obowiązki RODO oraz dyrektywy o ochronie danych w sprawach karnych do swojego systemu prawnego po Brexicie.
Wielka Brytania musi wypełniać międzynarodowe zobowiązania dotyczące odpowiedniego stopnia ochrony danych osobowych, a w tym podlega jurysdykcji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i musi przestrzegać Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Konwencji Rady Europy o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych, która jest jedynym wiążącym traktatem międzynarodowym w dziedzinie ochrony danych.
Po raz pierwszy decyzje dotyczące adekwatności zawierają tzw. klauzulę wygaśnięcia, która ściśle ogranicza czas ich trwania. Oznacza to, że decyzje automatycznie tracą ważność po czterech latach od ich wejścia w życie. Po tym okresie ustalenia dotyczące adekwatności mogą zostać odnowione, jednak tylko wtedy, gdy Wielka Brytania będzie nadal zapewniać odpowiedni poziom ochrony danych. W ciągu tych czterech lat Komisja nadal będzie monitorować sytuację prawną w Wielkiej Brytanii i może interweniować w dowolnym momencie, jeśli Wielka Brytania odstąpi od obecnie obowiązującego poziomu ochrony.

ZMIANY W PRZEPISACH DOTYCZĄCYCH PRZEDAWNIENIA KARALNOŚCI CZYNU ORAZ PRZEDAWNIENIA WYKONANIA KARY ORZECZONEJ ZA PRZESTĘPSTWA I PRZESTĘPSTWA SKARBOWE, WPROWADZONE W ZWIĄZKU Z EPIDEMIĄ COVID-19

Podstawa prawna

Na mocy art. 4 pkt 1) ustawy z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1023; dalej – ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r.) zmieniono ustawę z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U 2020 r. poz. 1842 ze zm.; tzw. specustawa; dalej – ustawa z dnia 2 marca 2020 r.), istotną dla przedawnienia w sprawach karnych, dotyczących przestępstw i przestępstw skarbowych. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r. weszła w życie 21 czerwca 2021 r.

W świetle art. 15zzr¹dodanego do ustawy z dnia 2 marca 2020 r.:

“1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe. 2. Okresy, o których mowa w ust. 1, liczy się od dnia 14 marca 2020 r. – w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, oraz od dnia 20 marca 2020 r. – w przypadku stanu epidemii.”

Konsekwencje

Przepisy art. 15zzr¹ dodane do ustawy z dnia 2 marca 2020 r. stanowią swoiste, czasowe uzupełnienie art. 104 kodeksu karnego oraz art. 44 § 7 kodeksu karnego skarbowego, które regulują instytucję spoczywania biegu przedawnienia. De facto przedłużają terminy przedawnienia karalności przestępstw (uregulowane w art. 101 i 102 kodeksu karnego) i przedawnienia wykonania kary orzeczonej za przestępstwa (uregulowane w art. 103 kodeksu karnego). Analogiczny efekt wywołują wobec przedawnienia przestępstw skarbowych – przedłużając przedawnienie ich karalności (uregulowane w art. 44 kodeksu karnego skarbowego) i przedawnienie wykonania orzeczonej za nie kary (uregulowane w art. 103 § 1 kodeksu karnego w zw. z art. 20 § 1 kodeksu karnego skarbowego).

Przepisy te mają charakter czasowy. Oznacza to, że dotyczą tylko sprecyzowanego okresu, który rozpoczął się z dniem 14 marca 2020 r., a zakończy z upływem 6 miesięcy po odwołaniu stanu epidemii. Wprowadzono je z mocą wsteczną, a przy tym nie jest możliwe obecnie sprecyzowanie daty, w której stracą moc, tj. od której na nowo zaczną biec ustawowe terminy przedawnienia karalności i wykonania kary obowiązujące dla przestępstw i przestępstw skarbowych.

Aspekt konstytucyjny

Takie przedłużenie z mocą wsteczną terminów przedawnienia, związane z wstrzymaniem ich biegu, może rodzić wątpliwości natury konstytucyjnej. W prawie karnym obowiązuje bowiem zasada lex retro non agit, tj. zakaz retroaktywnego stosowania przepisów, które prowadziłyby do pogorszenia sytuacji prawnej sprawcy przestępstwa. Tę zasadę należy jednak interpretować w ścisłym powiązaniu z ogólnym standardem gwarancyjnym, który stanowi fundament współczesnego prawa karnego – z zasadą nullum crimen sine lege (nie ma przestępstwa bez ustawy). Zakaz „pogarszania” sytuacji prawnej sprawcy przestępstwa przez nowe prawo z mocą wsteczną jest składową tej zasady. Oznacza to, że odnosi się wyłącznie do tych regulacji, które są objęte gwarancją n.c.s.l., tj. tych przepisów, które odnoszą się do podstaw odpowiedzialności karnej sprawcy (przesądzają o tym, że popełnił przestępstwo) oraz do rozmiaru tej odpowiedzialności (przesądzają o tym, jaką karę sprawca ma ponieść za popełnione przestępstwo). Przedawnienie nie jest więc instytucją, do której odnosi się gwarancja n.c.s.l. Stanowisko w tej sprawie zajął Trybunał Konstytucyjny przyjmując, iż „(…) nowe założenia kryminalnopolityczne i nowa rzeczywistość (…), może doprowadzić do zmiany niektórych instrumentów polityki karnej. Jednym z takich instrumentów jest niewątpliwie instytucja przedawnienia karalności. (…) Regulacje przewidujące przedawnienie nie mają charakteru gwarancyjnego, nie są ustanawiane z uwagi na sprawcę czynu zabronionego, lecz cel karania. Retroaktywnie działające przedłużenie okresów przedawnienia podlega ocenie w świetle zasady państwa prawnego, nie jest jednak związane z naruszeniem praw nabytych ani ochroną zaufania w zakresie regulacji określających karalność czynu zabronionego.” (wyr. TK z 25.05.2004 r., SK 44/03).

Podsumowanie

W świetle powyższego, przedłużenie terminów przedawnienia o czas, w którym one nie biegną, wprowadzone z mocą wsteczną, od 14 marca 2020 r., w związku z – początkowo – stanem zagrożenia epidemicznego, a po tygodniu, od 20 marca 2020 r. – ze stanem epidemii jest niekorzystne dla sprawców przestępstw i przestępstw skarbowych, wobec których instytucja przedawnienia może znaleźć zastosowanie, tj. tych, którzy czekają na upływ terminu przedawnienia karalności albo przedawnienia wykonania kary. Co warto podkreślić, nie dotyczy ono sprawców wykroczeń oraz wykroczeń skarbowych, drobniejszych czynów penalizowanych, o charakterze powszechnym (wykroczenia) oraz szczególnym, fiskalnym (wykroczenia skarbowe), w przypadku których terminy przedawnienia są znacząco krótsze.

NIEZBĘDNIK DLA FIRM RODZINNYCH

Sukcesja a brak sukcesora

Chyba niemal każdy założyciel firmy rodzinny planując sukcesję marzy o przekazaniu biznesu kolejnemu pokoleniu, co do zasady swojemu synowi lub córce. Nie każdy jednak ma taką możliwość. Należy jednak pamiętać, że sukcesja, wbrew powszechnemu przekonaniu, to nie tylko przekazanie firmy kolejnemu pokoleniu. Sukcesja to świadoma decyzja właściciela i innych członków rodziny co do przyszłości firmy rodzinnej. Co zatem może zrobić właściciel, który nie jest w stanie wytypować sukcesora w kręgu najbliższej rodziny?

Wariant I: transfer zarządzania (program motywacyjny) z pozostawieniem własności w rękach rodziny

Jeżeli tylko pozwala na to otoczenie rodzinno-biznesowe firmy rodzinnej, wartym rozważenia scenariuszem jest ulokowanie członków rodziny w roli tzw. pasywnych właścicieli (tj. właścicieli niemających lub mających nieznaczny wpływ na działalność operacyjną) z jednoczesnym transferem zarządzenia na rzecz zewnętrznych menadżerów, czy to wyłonionych wśród dotychczasowych pracowników firmy czy też pozyskanych z zewnątrz.

Jeżeli właściciel ma przekonanie, że jego potencjalni sukcesorzy nie chcą kontynuować działalności swoich rodziców bądź też nie posiadają w tym zakresie odpowiednich kwalifikacji, nie zawsze musi to oznaczać ich wykluczenie z rodzinnego biznesu. Czasem najlepszym rozwiązaniem może się okazać przekazanie członkom rodziny samej własności do firmy rodzinnej, co pozwoli na ich finansowe zabezpieczenie, gdyż w przyszłości czerpać będą środki na bieżące utrzymanie lub własne inwestycje z otrzymywanych dywidend.

Natomiast zabezpieczenie przyszłości samej firmy rodzinny może nastąpić poprzez przekazanie zarządzania wykwalikowanym menadżerom wyłonionym spoza kręgu członków rodziny, którzy dzięki odpowiednio skonstruowanemu programowi menadżerskiemu funkcjonującego w ramach firmy, będą żywo zainteresowani stałym jej rozwojem oraz ciągłym pomnażaniem jej majątku.

Programy motywacyjne dla zewnętrznych menadżerów wykorzystywane w procesach sukcesji mogą opierać się zarówno na systemie premiowym (pieniężnym), jak na systemie udziałowym. Warto jednak zaznaczyć, że wdrożenie w firmie rodzinnej programu motywacyjnego opartego na prawach udziałowych niemal zawsze powinno wiązać się z odpowiednim zabezpieczeniem rodzinnego charakteru biznesu, w szczególności na poziomie sposobu zbywania praw udziałowych oraz ich dziedziczenia.

Materiał przygotowany jest przez zespół Kancelarii Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych sp.k. z siedzibą w Warszawie, ul. Bagno 2 lok. 71, 00-112 Warszawa. Firma wpisana jest do rejestru przedsiębiorców KRS przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem 0000467341, REGON: 146768660, NIP: 5252558402 i nie stanowi oferty w rozumieniu kodeksu cywilnego, informacji handlowej ani doradztwa prawnego.