W świetle planowanych zmian w ustawie o fundacji rodzinnej fundator straci możliwość wnoszenia nieruchomości rolnych do fundacji rodzinnej.

Stanowisko Stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych w zakresie planowanej zmiany prawa, znacznie ograniczającej możliwość wnoszenia przez fundatora nieruchomości rolnych do fundacji rodzinnych oraz nabycia nieruchomości rolnej lub korzystania z niej przez beneficjenta fundacji rodzinnej, będącego osobą bliską fundatora tej fundacji rodzinnej. Stanowisko niniejsze, zostało przygotowane we współpracy z kancelarią Grabowski i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych Sp. k.

Z ogromnym niepokojem obserwujemy proces legislacyjny związany z ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw (“Nowelizacja”), który odbywa się bez jakichkolwiek konsultacji ze środowiskiem firm rodzinnych.

Ustawa o fundacji rodzinnej wprowadziła uproszczoną procedurę wnoszenia do fundacji rodzinnej nieruchomości rolnych wchodzących w skład majątku rodzinnego fundatora. Zmiany w tym zakresie weszły w życie 23 maja 2023 r., a już dzisiaj próbuje się je zmienić (usunąć). Narusza to zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i do stanowionego przez nie prawa, której wyrazem jest możliwość planowania i prowadzenia swoich przedsięwzięć przez obywatela w zaufaniu, iż nie naraża się na niekorzystne skutki prawne swoich decyzji lub działań.

Fundatorzy podejmując decyzję o utworzeniu fundacji rodzinnej działali w zaufaniu, że w stosunku do fundacji rodzinnej stosowane będą odpowiednie ułatwienia związane z nabywaniem nieruchomości rolnych od swoich fundatorów, zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Należy podkreślić, iż ułatwienia te dotyczą jedynie sytuacji nabycia nieruchomości rolnych przez fundację rodzinną od jej fundatora, a nie dowolnej osoby trzeciej. Tym samym nie może stanowić uzasadnienia do projektowanej zmiany zrównanie nabycia nieruchomości rolnej przez fundację rodzinną od jej fundatora z innymi osobami prawnymi (w tym również z kapitałem obcym), które nabywałyby nieruchomość rolną od dowolnej osoby trzeciej. Fundacja rodzinna jest instytucją prawną stanowiącą element sukcesji pokoleniowej, sukcesji w rodzinie. Przekazanie majątku do fundacji rodzinnej ma chronić go przed podziałem, służyć kumulacji rodzinnego majątku w jednym ręku – fundacji rodzinnej – co wielokrotnie sam ustawodawca podkreślał w uzasadnieniu do ustawy o fundacji rodzinnej.

Apelujemy do Szanownych Posłów i Posłanek Sejmu RP o nie odrzucenie uchwały Senatu RP o odrzuceniu Nowelizacji.

Jak jest teraz?

fundacja rodzinna może bez zgody KOWR nabywać nieruchomości rolne od swoich fundatorów;

fundacja rodzinna po nabyciu nieruchomości rolnej może oddać tę nieruchomość do korzystania (np. w drodze dzierżawy) swojemu beneficjentowi, jeżeli ten jest osobą bliską względem fundatora;

w razie rozwiązania fundacji rodzinnej, beneficjent fundacji rodzinnej będący osobą bliską względem fundatora może bez zgody KOWR otrzymać nieruchomość rolną tytułem mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Jak będzie po wejściu w życie Nowelizacji?

bardzo utrudnione będzie wniesienie przez fundatora nieruchomości rolnej do utworzonej przez siebie fundacji rodzinnej;

nawet jeżeli fundacja rodzinna będzie właścicielem nieruchomości rolnych, przez okres 5 lat od momentu ich nabycia nie będzie mogła zbyć lub oddać nieruchomości do korzystania swoim beneficjentom, nawet jeżeli będą osobami bliskimi względem fundatora;

w razie likwidacji fundacji rodzinnej bez zgody KOWR nie będzie możliwe wydanie nieruchomości rolnej beneficjentom tej fundacji rodzinnej, nawet jeżeli będą osobami bliskimi względem fundatora.

W konsekwencji część majątku rodzinnego w postaci nieruchomości rolnych nie będzie mogła być w bezpieczny sposób ulokowana w fundacji rodzinnej, czego skutkiem może być rozdrobnienie tej części majątku rodzinnego pomiędzy kilka podmiotów. Fundacja rodzinna przestanie zatem spełniać cele do których została powołana, tj. integracja całego majątku rodzinnego w jednym podmiocie i zabezpieczenie jego składników przed ryzykami związanymi z podziałem pomiędzy różne podmioty, mogącymi nadto prowadzić do jego utraty.

Kogo to dotyczy?

Nowelizacja uderzy we wszystkich przedsiębiorców rodzinnych, którzy utworzyli lub planują utworzyć fundację rodzinną, bowiem w znaczny sposób ograniczy swobodę wyposażania fundacji rodzinnej w składniki mienia stanowiącego majątek rodzinny, w szczególności:

fundatorów posiadających w majątku rodzinnym nieruchomości rolne, które wykorzystywane są dla celów produkcji rolniczej;

fundatorów, którzy mają ulokowane w majątku rodzinnym nieruchomości, w tym nieruchomości rolne, wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej niezwiązanej z produkcją rolniczą, np. wynajmowane jako siedziba spółki.

W imieniu Zarządu Stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych
Ewa Sobkiewicz
Prezes Stowarzyszenia Inicjatywa Firm Rodzinnych

Stanowisko IFR i GWLAW ws. ust. o fundacji rodzinnej [PDF]

Pobierz